Kiralananı Göstermeye İzin Davası Nedir (TBK madde 319)
Kiralanan Taşınmazın Gösterilmesi Davası Nedir?
Kiralananı göstermeye izin davası uygulamada çok karşılaşılan bir uyuşmazlıktır. Kira sözleşmesi Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiş olup hem kiracıya hem de kiraya verene bir takım yükümlülükler yükleyen bir sözleşmedir. Kiracının kanunda sayılan yükümlülüklerinden bir tanesi de kiralananın satışı bakımı ve bir sonraki kiralama için müşterilere gösterilmesidir. Bu husus Türk Borçlar Kanunu‘nun 319. Maddesinde düzenlenmiştir.
Türk Borçlar Kanunu’nun 319. maddesine göre kiracı bakım satış ve sonraki kiralama için zorunlu olduğu ölçüde, kiraya verenin ve yine kiraya veren tarafından belirlenecek üçüncü bir kişinin kiralananı gezip görmesine müsaade etmekle yükümlüdür. Yine aynı kanun maddesinde kiraya vereninde kiralananın gezip görüleceğini uygun bir süre önce kiracıya bildirmek ve bunların yapıldığı sırada kiracının yararlarını göz önünde tutma yükümlülüğünün olduğu belirtilmiştir. Ancak günümüzde kiralanan taşınmazın tadilatı, satışı ve sonraki kiralama için müşterilere gösterilmesine kiracılar tarafından müsaade edilmemektedir. Hal böyleyken kiraya veren tarafından taşınmazın müşterilere gösterilemesi amacıyla kiralanan taşınmazın gösterilmesine izin istemli dava açılabilir. Bu dava hem kiraya verenin hem de kiracının haklarını korumayı amaçlamaktadır.
Kiralanan taşınmazın gösterilmesine izin davasının açılması durumunda mahkemece taşınmazın kiracı tarafından haklı neden olmaksızın gösterilmemesinin tespit edilmesi durumunda hakim tarafından belirlenecek gün ve saatlerde taşınmazı satın almak isteyen ve bir sonraki kiralama için taşınmazı gezip görmek isteyen müşterilere taşınmazın gösterilmesine karar verilir. Verilen bu karar neticesinde kiraya veren ve kiracı arasındaki uyuşmazlık çözülmüş olur. Bu dava basit yargılama usulüne tabidir. Ancak tarafların beyanlarının dikkate alınabilmesi için ve delillerinin toplanabilmesi dava duruşmalı olarak yapılır.
Kiralananı Göstermeye İzin Davasını Kim Açabilir?
Kiralanan taşınmazın göstermesine izin istemli dava taşınmazın maliki tarafından Sulh Hukuk Mahkemelerine verilecek bir dilekçe ile açılabilir.
Taşınmazın Satışa Çıkarılması Durumunda Kiracı Evi Göstermek Zorunda Mı?
Taşınmazın satışa çıkarılması durumunda kiracı evi göstermekle yükümlüdür. Ancak taşınmazın maliki veya onun tarafından belirlenen üçüncü bir kişinin taşınmazı gezip görmesi kiracı için uygun olan zamanda yapılmalıdır. Kiracı taşınmazın gösterilmesine her zaman müsaade etmek zorunda değildir. Kiraya veren tarafından uygun bir süre önce taşınmazın gösterilmesi için kiracıya haber verilmelidir ve taşınmazı gezip görme işlemleri kiracının sosyal ve özel yaşantısına engel teşkil etmeyecek şekilde yapılmalıdır.
Kiralanan Taşınmazın Gösterilmesi Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme Neresidir?
Kiralanan taşınmazın müşterilere gösterilmesi amacıyla açılan kiralanan taşınmazın gösterilmesi davasında yetkili mahkeme Sulh Hukuk Mahkemeleridir. Bu davalar da yetkili mahkeme ise taraflar arasında kira sözleşmesinde aksi kararlaştırılmadığı müddetçe kiralanan taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir.
Kiralanan Taşınmazın Gösterilmesi Davasında Mahkeme Karar Verirken Nelere Dikkat Eder?
Kiralanan taşınmazın gösterilmesine izin davasında mahkeme taşınmazın satışı ya da bir sonraki kiralama için müşterilere gösterilmesi amacıyla belirli gün ve saat belirler. Mahkemece taşınmazın gösterilmesi için belirlenen gün ve saatler için karar verilirken dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan bir tanesi verilen karar neticesinde kiracının haklarının özel yaşantısının ve sosyal yaşantısının ihlal edilmemesidir.
Mahkemece verilecek karar da taşınmazın niteliği bulunduğu mevki göz önüne alınarak taşınmazın satılabilmesi için veya kiralanabilmesi için uygun süre tespit edilir. Kiralanan taşınmazın gösterilmesine izin istemli davalarda mahkemece keşif ve bilirkişi incelemesi yapılır. Yapılan bu incelemeler sonucunda taşınmazın niteliği, konumu, ne kadar sürede satılabileceği veya kiralanabileceği, sosyal ekonomik durumlar ve diğer genel faktörler dikkate alınır.
Kiralanan Taşınmazın Maliki Taşınmazını İstediği Zaman Satabilir Mi?
Kiralanan taşınmazın malikinin evini satılığı çıkarabilmesinin önünde herhangi bir kanuni engel bulunmamaktadır. Taşınmazın maliki olan kişi taşınmazını istediği zaman satışa çıkarabilme hakkına sahiptir.
Kiracının Taşınmazın Gösterilmesine Karşı Koyma Hakkı Var mıdır?
Kiracının kiralanan taşınmazın satılması ya da yeniden kiralanması durumunda kiraya veren tarafından taşınmazın müşterilere gösterilmesi istemine karşı koyma hakkı vardır. Ancak kiracı bu hakkını kiracılık haklarının önemli derecede ihlal edilmesi durumunda kullanabilir. Kiralanan taşınmazın müşterilere gösterilmek istendiği zamanlarda kiracının uygun olması gerekmektedir. Kiracı kendisi için uygun olmayan koşullarda ve müsait olmadığı zaman dilimlerinde evini göstermekten imtina edebilir. Kiracının kiralananın satılmasına ya da kiralanmasına engel olmak amacıyla evi göstermemesi durumunda kiraya veren evin gösterilmesi için haklı sebebe dayanarak kiralananın gösterilmesi için işbu davayı açabilir.
